Kategoria powszechności dostępu do usług pocztowych w obiegowym rozumieniu tego pojęcia to nie tylko prawem określone gwarancje, ale również wszechobecna oferta konkurencyjna, dająca użytkownikom praktyczne poczucie naturalnej powszechności dostępu do usług.
Sytuacja tego rodzaju ma najczęściej miejsce w takich krajach w których rozwój rynku pocztowego ugruntowany został odpowiednio wysokim poziomem rozwoju gospodarczego i relatywnie wysokim popytem na usługi pocztowe.
W krajach mniej zasobnych, jeżeli sprzyja temu rozważna polityka rządu, kreująca strategię równowagi pomiędzy koniecznością zachowania gwarancji powszechności, a koniecznością rozwoju konkurencyjnego rynku pocztowego, poczucie powszechności dostępu do tego rodzaju usług może stać się również wszechobecne.
Wzrasta przy tym zaufanie nie tylko do mechanizmów rynkowych, ale również do sfery powszechności regulowanej, jeżeli podaż tego rodzaju usług ma charakter innowacyjny i efektywny, stając się przyczynkiem do ogólnego pomnażania dostępu do usług pocztowych.
Te relatywnie bardziej komfortowe sytuacje mają głównie miejsce w krajach, w których występuje wysoki „wskaźnik postażu”, określany jako ilość przesyłek pocztowych, przypadająca na głowę mieszkańca w skali rocznej.
Formuła tego wskaźnika, wyeksponowana została przez Komisję Wspólnoty Europejskiej w tzw. „Zielonej księdze na temat jednolitego rynku usług pocztowych”. Zauważono tam również, że dynamika zmian owego „wskaźnik postażu” jest relatywnie porównywalna z dynamiką zmian produktu krajowego brutto (PKB), liczonym na jednego mieszkańca. Zachodzi więc przy tym pewna korelacja pomiędzy PKB liczonym na jednego mieszkańca, a stopniem korzystania z usług pocztowych.
W 2009 r. wg danych UKE[1] krajowy wskaźnik postażu; 52,7 zaadresowanych przesyłek na głowę mieszkańca , wykazał przyrost w porównaniu do 49,9 z roku 2007.
Wskaźnik ten powoli wzrasta, ale pomimo to w rankingach krajów UE, sporządzonych na podstawie statystyki UPU z 2007 r., a także wg raportu ECORYS[2], lokuje nas powyżej 20-go miejsca, przy średniej jego wartości w UE; 187 i najwyższej jego wartości; 375 uzyskanej w Luxemburgu. Relatywnie bardzo wysoki jest też tego rodzaju wskaźnik uzyskiwany w USA, który w 2007 r. wyniósł 664,5 zaadresowanych przesyłek na głowę mieszkańca.
Zestawiając te dane z rankingiem PKB na jednego mieszkańca krajów UE w 2007 r., wyrażonym w SSN ( wspólna, umowna waluta, zwana „standardem siły nabywczej” ) wg MFW, Eurostat, Polska lokuje się w tej kategorii na 25-tym miejscu z wartością 12 300 SSN. Średnia dla UE-27, wynosiła 24 700 SSN.
W czołówce tego rankingu znajdują się w większości kraje o wysokim wskaźniku postażu, takie jak np.; Luxemburg, Holandia, W. Brytania, Francja, Niemcy, itp. a wśród nowych członków UE, również Republika Czeska osiągająca wskaźnik postażu na poziomie prawie 100 adresowanych przesyłek na głowę mieszkańca.
Niezależnie od tego, czy posługiwać się będziemy wprost wolumenem przesyłek pocztowych w danym kraju i wielkością PKB, czy też w/w wskaźnikami, obydwie te kategorie mają fundamentalne znaczenie dla specyfiki środowiska pocztowego i funkcjonowania tego rynku w danym kraju.
W otoczeniu obydwu tych wskaźników, bardziej detaliczna analiza specyfiki danego środowiska pocztowego wymaga, uwzględnienia również;
- stanu populacji,
- ilość i struktury użytkowników biznesowych i konsumentów indywidualnych,
- charakterystyki procentowego rozkładu strumieni przesyłek w strukturze tych użytkowników,
- koniunktury usług i charakteru oddziaływania komunikacji elektronicznej.
Specyficzna cechą krajowego rynku usług pocztowych jest w przeciwieństwie do kluczowych krajów członkowskich UE, historycznie ukształtowana tendencja do rezygnacji i wydzielania z tego sektora działalności kolportażowej i sprzedaży prenumeraty, oraz obojętny wręcz stosunek do tzw. „direct mail”, skutkujących relatywnie niskim udziałem publikacji w segmencie przesyłek listowych.
Niebagatelne znaczenie w naszej krajowej rzeczywistości ma przywołana tu „charakterystyka procentowego rozkładu strumieni przesyłek”.
Rozkład strumieni przesyłek został wychwycony i wyeksponowany w ogłoszonym przez Instytut Łączności raporcie, który zwraca uwagę na fakt, iż w Polsce występuje stosunkowo wysoki 90 % udział kierunku B2X ( klienci biznesowi – klienci biznesowi + indywidualni ), przepływu przesyłek w ogólnym wolumenie przesyłek adresowanych. Pozostałe kierunki tj. C2B: klienci indywidualni (włączone są tutaj również małe i średnie przedsiębiorstwa) – klienci biznesowi, oraz C2C: klienci indywidualni – klienci indywidualni, charakteryzują się udziałami 5-cio procentowymi.
Sytuacja ta wskazuje na znaczną dominację hurtowego przyjmowania przesyłek, a jednocześnie dystrybucyjny charakter mniej lub bardziej rozproszonego doręczania, które ma stosunkowo największy udział w kosztach świadczenia usług pocztowych, zwłaszcza jeżeli są one realizowane na warunkach powszechności.
Na ogół w krajach o relatywnie niższym „wskaźniku postażu”, stając przed koniecznością dalszej liberalizacji i w przypadku podejmowanych w tym celu studiów i analiz, w grę wchodzą jeszcze inne, charakterystyczne dla tego środowiska czynniki, które w większym lub mniejszym stopniu wpływają na sferę kosztową świadczenia usług pocztowych.
Do czynników tego rodzaju należą w szczególności;
- powierzchnia i konfiguracja geograficzna kraju,
- wskaźnik urbanizacji jako „%” ludności w miastach i jego rozkład regionalny,
- charakterystyka przyjętego zakresu i standardów jakościowo – dostępowych usługi powszechnej,
- polityka cenowa,
- sposób i skuteczność finansowania obowiązku powszechności usług pocztowych,
- instrumentacja ochrony interesów konsumenta.
Jak wynika to z powyższego, zarówno w przestrzeni krajowej, regionalnej, czy też globalnej, w rzeczywistości występować mogą znaczne zróżnicowania co do siły wewnętrznej tego specyficznego rynku, uwarunkowanej topografią, a w szczególności warunkami demograficznymi i społeczno – ekonomicznymi.
W odniesieniu do tych uwarunkowań, pomijać nie można wytyczonych do zrealizowania celów III-ej Dyrektywy pocztowej, które uwzględniać powinny taką konstrukcję środków podejmowanych w dziedzinie usług pocztowych, by nie ucierpiały na tym inne zadania Wspólnoty, wynikające z art. 2 Traktatu.
Zadania te, III Dyrektywa w motywie ( 6-tym ) obok harmonijnego, zrównoważonego i stałego rozwoju działalności gospodarczej, postrzega w podwyższaniu poziomu i jakości życia, eksponując równie istotne dla nas zadanie; "wysokiego poziomu zatrudnienia i ochrony socjalnej”.
W kontekście złożoności tej materii, w wielu krajach w szczególności kluczowych dla UE już na etapie prac definiujących obowiązującą III-ą Dyrektywę, przeprowadzono szereg analiz i studiów zakończonych stosownymi raportami, dającymi pogłębiona wiedzę o zachodzących zmianach środowiska pocztowego i kierunkach kształtowania otoczenia prawnego tej dziedziny.
Bardzo pouczające i dające wiele do myślenia są też; międzynarodowe studium porównawcze USA i krajów kluczowych w zakresie obowiązku pocztowej usługi powszechnej i zasad liberalizacji usług pocztowych - Raport Accenture sierpień 2008.[3] oraz raport określający ewolucję europejskiego rynek pocztowego od 1997 r., sporządzony przez; ITA Consulting & WIK-Consult w sierpniu 2009 r. ; „The Evolution of the European Postal Market since 1997, August 2009”
Główną troską tego rodzaju studiów jest kwestia zdiagnozowania istoty zjawisk zachodzących na rynkach usług pocztowych celem określenia, jak daleko i na ile należałoby zliberalizować sektor pocztowy, aby nie utracić równowagi finansowej i gwarancji świadczenia usług powszechnych. Nieodłączną kwestią tego rodzaju rozważań jest zdefiniowanie harmonogramu tego rodzaju transformacji, osiągając współbieżność w ogólnym rozwoju gospodarczym i społecznym, nie tracąc też z pola widzenia oczekiwań indywidualnego konsumenta.
W obliczu oddziaływania wymienionych pokrótce czynników i uwarunkowań, określających, specyfikę rynku pocztowego, z jednej strony, a koniecznością implementacji III-ej Dyrektywy z drugiej strony, Założenia M. I., zmierzające do nowelizacji Prawa pocztowego, nie eksponują w dostatecznym stopniu warsztatu badawczego oraz pogłębionych analiz poprzedzających ich projekcję, skutkując małą przejrzystością niektórych ważnych dla przyszłości sektora pocztowego zasad prawnych.
Ponieważ odczucie braku tej przejrzystości nie jest odosobnione, jak wskazują na to liczne publikacje, trzeba będzie niektóre zagadnienia bardziej szczegółowo przeanalizować, eksponując właściwe tezy i rekomendacje.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz