Przyjęta przez rząd Wersja Założeń „bez budżetu”, wraz z korektą wprowadzoną 6 września 2010, do projektu ustawy Prawo pocztowe, to jak należy rozumieć, wyzwanie otaczających nas uwarunkowań gospodarczych, które wymusza bardziej horyzontalne poszukiwanie rozwiązań natury prawnej, zmierzających do finansowego zrównoważenia kosztów związanych ze świadczeniem usług pocztowych na warunkach powszechności.
Mówiąc wprost, jeżeli chodzi o sferę usług pocztowych, których funkcjonowanie obarczone jest odpowiedzialnością państwa, w postaci tzw. „obowiązku usługi powszechnej” OUP ( USO w wersji ang. ), oczekiwaniem rządu jest jak należy sądzić, nie dająca się zakwestionować, dbałość o „racjonalne kształtowanie dostępności” tego rodzaju usług, ograniczając przy tym udział pomocy publicznej.
Jak wskazuje na to Dyrektywa pocztowa, stosownie do motywu (26), pomoc tego rodzaju jest jednak przewidziana, „jeżeli obowiązki związane ze świadczeniem usługi powszechnej pociągają za sobą „koszty netto” usługi powszechnej i stanowią nieuzasadnione obciążenie dla wyznaczonego operatora świadczącego usługę powszechną”.
Również zgodnie z obowiązującym Prawem pocztowym, (Art. 52a) stanowi, iż forma takiej pomocy jest możliwa, jako jedynie zabezpieczenie operatora publicznego w przypadku gdyby wpływy z obszaru zastrzeżonego nie byłyby w stanie pokryć kosztów związanych ze świadczeniem usług powszechnych.
Przywołana też wersja Założeń „z budżetem”; również w przyszłości po zniesieniu obszaru zastrzeżonego, pomoc tego rodzaju traktuje jako; dodatkowy, interwencyjny środek wsparcia „operatora wyznaczonego”, w sytuacji powstania tzw. ”kosztu netto”, uzależniając jego pozyskanie od akceptacji takiego wydatku państwa, przy uchwalaniu ustawy budżetowej.
Wersja zaś Założeń „bez budżetu”, implikuje konieczność zmniejszenia presji na ewentualność pokrywania w formie pomocy publicznej „kosztu netto” operatora wyznaczonego”, stawiając w pierwszej kolejności, na większe wykorzystanie pozostałych, przewidzianych w Dyrektywie sposobów dofinansowania, do których należą;
- mechanizm podziału kosztu netto obowiązku świadczenia usługi powszechnej między operatorów świadczących usługi lub użytkowników, poprzez formułę „funduszu kompensacyjnego”,
- podjęcie, w razie konieczności, decyzji o przeznaczeniu całości lub części zysków pochodzących z innych rodzajów działalności „operatora wyznaczonego” poza zakresem usługi powszechnej na finansowanie „kosztu netto” usługi powszechnej,
Niezależnie od „funduszu kompensacyjnego”, który będzie wymagał odrębnego omówienia, z aprobatą przyjąć należy finansowanie kosztu netto z zysków z innych rodzajów działalności operatora wyznaczonego, pamiętając jednak o zakazie subsydiowania krzyżowego na rzecz obszarów jej działalności podlegających konkurencji.
Obydwa jednak te sposoby finansowania, zarówno w wersji Złożeń „z budżetem”, jak i wersji „bez budżetu”, opatrzone zostały dość znamiennym zastrzeżeniem, noszącym postać uwarunkowania uwzględniającego „fakt, iż zgodnie z zaproponowanymi rozwiązaniami jedynym operatorem świadczącym usługi powszechne będzie operator wyznaczony.”.
Zastrzeżenie tego rodzaju, które jak widać częściowo rozmija się z rozwojem konkurencji, ma jednak swoje uzasadnienie o tyle o ile, wykluczone powinno być nakładanie się „obowiązku usługi powszechnej”, skutkujące ewentualnością równoczesnego finansowania powstałego „kosztu netto” u innego operatora, obarczonego też takim samym obowiązkiem, na tej samej części obszarze kraju.
Zastrzeżenie tego rodzaju, które jak widać częściowo rozmija się z rozwojem konkurencji, ma jednak swoje uzasadnienie o tyle o ile, wykluczone powinno być nakładanie się „obowiązku usługi powszechnej”, skutkujące ewentualnością równoczesnego finansowania powstałego „kosztu netto” u innego operatora, obarczonego też takim samym obowiązkiem, na tej samej części obszarze kraju.
Nie powinno jednak to zastrzeżenie służyć ograniczaniu ewentualności dobrowolnego, konkurencyjnego do pewnego stopnia, podejmowania (praktykowania) działalności świadczenia usług powszechnych, obwarowanego formułą zezwolenia, ( lub rejestracji ) nakładających na tego rodzaju przedsiębiorcę m/n zobowiązania jakościowo - dostępowe.
Dotychczasowe uwarunkowania rynkowe, nie wskazywały co prawda na to aby tendencja konkurencyjnego podejmowania OUP wśród operatorów alternatywnych, miała miejsce, chociaż mieć trzeba na uwadze funkcjonujący jeszcze „obszar zastrzeżony”.
Kreując w Założeniach jednak przy tym, możliwość dostępu tego rodzaju operatorów do „infrastruktury usług powszechnych”, ogranicza się go jedynie do usług pocztowych, tzw. „wchodzących w zakres usługi powszechnej”.
Zamykanie tego rodzaju, wcześniej otwartej już obowiązującym Prawem pocztowym perspektywy, dla operatorów alternatywnych i to dosłownie na „drugi dzień” po przewidywanym zniesieniu obszaru zastrzeżonego, w cieniu autorytetu państwa, może być bardzo niekorzystnie postrzegane w kontekście trwałości i wiarygodności podejmowanych u nas reform.
Podjęcie się przez któregokolwiek operatora tego rodzaju misji, zwłaszcza na terenach tzw. „wysokiego kosztu”, w szczególności obszarów wiejskich, stanowiłoby o podjęciu się najbardziej szlachetnej konkurencji, zasługującej na zastosowanie wobec nich szczególnych preferencji i rozwoju efektywnych więzi na poziomie jednostek samorządu terytorialnego.
Ugruntowaniem tak ukształtowanej polityki dostępowo - jakościowej usług powszechnych jest Artykuł 9 Dyrektyw 97/67/WE, oraz bardzo przydatne i pobudzające do stosownej wrażliwości autorów Założeń motywy; (19), (20), (23), (33) i (34).III-ej Dyrektywy.
Przypomnieć przy tym należy, iż formacja tej kategorii, zinterpretowana przez Wyrok ETS 1/, przyjmuje postać „publicznej służby pocztowej”, objętej tą samą regułą, co operator wyznaczony, w kwestii zasad stosowania podatku VAT w usługach pocztowych, a ponadto, zwalnia tego rodzaju operatorów z obowiązku wnoszenia składki na fundusz kompensacyjny.
Spełnienie minimalnych, ale racjonalnie wytyczonych za pośrednictwem wydanego w tym celu, na podstawie ustawy Prawo pocztowe rozporządzenia; - wymogów świadczenia usług pocztowych objętych OUP, to podstawowy warunek, decydujący o ewentualności udzielenia pomocy publicznej „wyznaczonemu” operatorowi pocztowemu.
Formuła taka w pewnym sensie, nosi charakter umowy, z której operator wyznaczony musi się wobec państwa wywiązać, aby mógł pozyskać stosowną do powstałego „kosztu netto” rekompensatę.
Praktyka ustanawiania tego rodzaju wymogów w niektórych krajach, ze względu na postępujące szybko zmiany w obrębie rynku pocztowego i jego konkurencyjnego otoczenia, wskazuje na bardziej przydatną do tego celu, formułę wznawianego ( np. co 5 lat ) „kontraktu rządowego”, lub „kontraktu zarządzającego”, w rozumieniu zarządzania usługami stosownie do Art. 106 ust. 2 Traktatu UE.
W kontekście przywołanych na wstępie mechanizmów finansowania „kosztu netto”, a zwłaszcza tej kategorii, która dotyczy czerpania z zysków pochodzących z innych rodzajów działalności „operatora wyznaczonego”, listę uwag i wątpliwości, należałoby uzupełnić i rozwinąć, czyniąc to niebawem, m/n jeszcze o następujące kwestie;
Dotychczasowe uwarunkowania rynkowe, nie wskazywały co prawda na to aby tendencja konkurencyjnego podejmowania OUP wśród operatorów alternatywnych, miała miejsce, chociaż mieć trzeba na uwadze funkcjonujący jeszcze „obszar zastrzeżony”.
Kreując w Założeniach jednak przy tym, możliwość dostępu tego rodzaju operatorów do „infrastruktury usług powszechnych”, ogranicza się go jedynie do usług pocztowych, tzw. „wchodzących w zakres usługi powszechnej”.
Zamykanie tego rodzaju, wcześniej otwartej już obowiązującym Prawem pocztowym perspektywy, dla operatorów alternatywnych i to dosłownie na „drugi dzień” po przewidywanym zniesieniu obszaru zastrzeżonego, w cieniu autorytetu państwa, może być bardzo niekorzystnie postrzegane w kontekście trwałości i wiarygodności podejmowanych u nas reform.
Podjęcie się przez któregokolwiek operatora tego rodzaju misji, zwłaszcza na terenach tzw. „wysokiego kosztu”, w szczególności obszarów wiejskich, stanowiłoby o podjęciu się najbardziej szlachetnej konkurencji, zasługującej na zastosowanie wobec nich szczególnych preferencji i rozwoju efektywnych więzi na poziomie jednostek samorządu terytorialnego.
Ugruntowaniem tak ukształtowanej polityki dostępowo - jakościowej usług powszechnych jest Artykuł 9 Dyrektyw 97/67/WE, oraz bardzo przydatne i pobudzające do stosownej wrażliwości autorów Założeń motywy; (19), (20), (23), (33) i (34).III-ej Dyrektywy.
Przypomnieć przy tym należy, iż formacja tej kategorii, zinterpretowana przez Wyrok ETS 1/, przyjmuje postać „publicznej służby pocztowej”, objętej tą samą regułą, co operator wyznaczony, w kwestii zasad stosowania podatku VAT w usługach pocztowych, a ponadto, zwalnia tego rodzaju operatorów z obowiązku wnoszenia składki na fundusz kompensacyjny.
Spełnienie minimalnych, ale racjonalnie wytyczonych za pośrednictwem wydanego w tym celu, na podstawie ustawy Prawo pocztowe rozporządzenia; - wymogów świadczenia usług pocztowych objętych OUP, to podstawowy warunek, decydujący o ewentualności udzielenia pomocy publicznej „wyznaczonemu” operatorowi pocztowemu.
Formuła taka w pewnym sensie, nosi charakter umowy, z której operator wyznaczony musi się wobec państwa wywiązać, aby mógł pozyskać stosowną do powstałego „kosztu netto” rekompensatę.
Praktyka ustanawiania tego rodzaju wymogów w niektórych krajach, ze względu na postępujące szybko zmiany w obrębie rynku pocztowego i jego konkurencyjnego otoczenia, wskazuje na bardziej przydatną do tego celu, formułę wznawianego ( np. co 5 lat ) „kontraktu rządowego”, lub „kontraktu zarządzającego”, w rozumieniu zarządzania usługami stosownie do Art. 106 ust. 2 Traktatu UE.
W kontekście przywołanych na wstępie mechanizmów finansowania „kosztu netto”, a zwłaszcza tej kategorii, która dotyczy czerpania z zysków pochodzących z innych rodzajów działalności „operatora wyznaczonego”, listę uwag i wątpliwości, należałoby uzupełnić i rozwinąć, czyniąc to niebawem, m/n jeszcze o następujące kwestie;
- znaczenie i sposób postrzegania pocztowej „infrastruktury usług powszechnych”, zarówno w kategorii potencjału tego zjawiska jako dorobku narodowego, zdolności sprostania wymogom OUP i publicznej działalności dodatkowej oraz efektywności kontynuowanego jej rozwoju, bądź alternatywnego powielania,
- relacji funkcjonalnych „operatora wyznaczonego” z tego rodzaju infrastrukturą jako podmiotu jednocześnie korzystającego z tej infrastruktury, w okresie wyznaczenia i nie wykluczonej ewentualności stanu wyznaczenia innego operatora pocztowego,
- znaczenia formuły „kontraktu rządowego z PP SA” dla procesu definiowania i nadzorowania przez sferę rządową, wiązanych z tego rodzaju kontraktem „strategii rządowych”, dotyczących sektora pocztowego, a także sektora telekomunikacyjnego, a w tym zwłaszcza roli operatorów wyznaczonych i organu regulacyjnego,
- udziału i czerpania z tego udziału efektów w realizacji współbieżnych z działalnością sektorów poczty i telekomunikacji „programów rozwoju regionalnego” i „wdrożenia formuły przedsięwzięć realizowanych na gruncie „partnerstwa publiczno – prywatnego”,
- skorelowania niektórych reguł Prawa pocztowego z ustawą o komercjalizacji Poczty Polskiej S.A i jej statutowych predyspozycji do wspomagania rozwoju usług w zakresie komunikacji elektronicznej,
- dalsza dywersyfikacja działalności operatora wyznaczonego, ukierunkowana zmianą polityki w obszarze kształtowania dostępności usługowej, a zwłaszcza obecności poczty na terenach wiejskich i oddalonych itp..
Poza w/w kwestiami, dodatkowego oświetlenia i analizy, wymaga przywołany na wstępie mechanizm podziału kosztu netto OUP, miedzy operatorów lub użytkowników usług pocztowych, noszący postać „funduszu kompensacyjnego”, w powiązaniu z praktyką stosowania podatku VAT w tego rodzaju usługach.
1) http://www.nettax.pl/serwis/nowosci/2009/090428_2.htm
