Usługa kurierska w projekcji Prawa pocztowego

Wśród zasad, zawartych w „Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/6/WE z dnia 20 lutego 2008 r., zmieniającej dyrektywę 97/67/WE w odniesieniu do pełnego urzeczywistnienia rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty”, zwanej też III-ą dyrektywą [1] pocztową, podlegające obowiązkowi transpozycji, jest m/n; konkurencyjne – poza „obowiązkiem usługi powszechnej” ( OUP ) świadczenie usług pocztowych, określonych m/n jako „wchodzenie w zakres usługi powszechnej”.

Usługi „wchodzenie w zakres up”, stosownie do motywu ( 27 ) III-ej dyrektywy, jako usługi wymienne w pewnym stopniu z „usługą powszechną”, stanowią zgodnie z  motywem ( 28 ) o konieczności udziału przedsiębiorstw w kosztach świadczenia usługi powszechnej w państwie członkowskim.

Przyjęte w Założeniach, a zwłaszcza w projekcie Prawa pocztowego z dnia 27.03.12. w Art. 3 p. 29) określenie „usługi wchodzące w zakres usługi powszechnej” oddaje co prawda istotę tego pojęcia, z wyjątkiem zastrzeżenia, iż; „nie zalicza się usług pocztowych polegających na przyjmowaniu, sortowaniu, przemieszczaniu i doręczaniu przesyłek kurierskich.”, skutkujące; „zwolnieniem operatorów ( przedsiębiorców ) świadczących ten rodzaj usługi z obowiązku udziału w finansowania usług powszechnych z przychodów osiąganych z usług kurierskich.”.

„Przesyłka kurierska” stanowi w swej istocie o identycznych warunkach fizycznych, jakie przypisane są  „przesyłce pocztowej”, w tym noszącej też postać „przesyłki listowej”, jak i „paczki pocztowej”, z wyjątkiem szczególnego sposobu jej obsługi i traktowania, ukierunkowanego gwarancją „wartości dodanej”, jako szczególnej cechy „usługi kurierskiej”.

Te szczególne cechy, decydujące o wartości dodanej, m/n wyszczególnione zostały w definicyjnym określeniu „przesyłki kurierskiej”; p. 19) projektu poprzez ;

a) bezpośredni odbiór przesyłki pocztowej od nadawcy,

b) śledzenie przesyłki pocztowej od momentu nadania do doręczenia,

c) doręczenie przesyłki pocztowej w gwarantowanym terminie,

d) doręczenie przesyłki pocztowej bezpośrednio do rąk adresata lub osoby uprawnionej do odbioru,

e) uzyskanie pokwitowania odbioru przesyłki pocztowej;  

Chociaż większość z nich, poza sporadycznie;  „a) bezpośrednim odbiorem przesyłki pocztowej od nadawcy”, występuje też w „zakresie usług powszechnych”, można by przyjąć, że udzielane przez tego rodzaju operatorów gwarancje, są podstawą, by sądzić, iż wszystkie one składają się na tzw. „wartość dodaną”, która sama w sobie, nie powinna stanowić podstawy do wymierzania wysokości udziału wspierającego fundusz kompensacyjny.

Powoływanie się w Założeniach na ( niepublikowaną ) opinię Ministerstwa Spraw Zagranicznych, w sprawie kwalifikowania „przesyłek kurierskich”, jako nie wchodzących do zakresu usług powszechnych; jak się wydaje, niema tu nic do rzeczy. Wprost przeciwnie; to państwa członkowskie samodzielnie powinny, zgodnie z motywem ( 27 ) i ( 28 ) III-ej dyrektywy, rozważyć, czy „usługi kurierskie”, mogą być z punktu widzenia użytkownika, uważane za usługi wchodzące w zakres usługi powszechnej.

Zważywszy bowiem na to, iż usługi tego rodzaju powinny się charakteryzować wyraziście eksponowaną tzw, „wartością dodaną”, która w żaden sposób nie stanowi o wejściu w zakres usługi powszechnej, rozważyć można by, przyjęcie nieco odmiennego mechanizmu wsparcia, wykluczającego czerpanie z tej części przychodów, która pochodzi z wartości dodanej.

Udział w finansowaniu „kosztu netto”, mógłby zostać wtedy zredukowany np. proporcjonalnie do poziomu opłat, stosowanych;

- dla danego rodzaju przesyłki pocztowej, (np. paczka, list )

- nie będącej przesyłką najszybszej kategorii,

- odpowiednio do jej przedziału wagowego,

w cenniku  powszechnych usług pocztowych „operatora wyznaczonego”.

Kreowany w ten sposób, nazwijmy to; „zastępczy” poziom przychodu, mógłby stanowić podstawę do wymiarowania wielkości tego rodzaju, zredukowanego udziału w finansowaniu „kosztu netto”, z pominięciem „wartości dodanej”.

Nie da się ukryć, iż idea i konieczność współfinansowania kosztu netto usług powszechnych, poprzez fundusz kompensacyjny, będzie odbierana mimo wszystko, jako bariera w dostępie do rynku i będzie niezbyt chętnie postrzeganym obowiązkiem operatorów pocztowych, świadczących tego rodzaju usługi na warunkach konkurencyjnych.

Jak się jednak okazuje, już dzisiaj, w przededniu wprowadzenia proponowanych w założeniach oraz w projekcie prawa reguł, na bazie tego rodzaju zapowiedzi; wyłączenia „usług kurierskich”, z definicji „wchodzenia w zakres usługi powszechnej”, zarysowała się  na rynku pocztowym, pożądana co prawda z punktu widzenia użytkowników - tendencja do kreowania w tym segmencie nowej przestrzeni działalności, [2] w zakresie tzw. „tanich usług kurierskich”. [3]

Skutkiem ubocznym jednak tego rodzaju „nowej migracji” działalności pocztowej, może być niestety – uwalnianie się ( przedsiębiorców ) operatorów pocztowych od udziału w finansowaniu „kosztu netto”, za pośrednictwem „funduszu kompensacyjnego”.

Tego rodzaju „nowej migracji” usług pocztowych, należałoby też zapobiec, mając na względzie z jednej strony skuteczność i stabilność finansowania OUP, a z drugiej strony utrzymanie wysokiego poziomu, w tym wartości dodanej usług kurierskich.

Oznacza to, że ktokolwiek świadczy tego typu usługi pocztowe, obejmujące przesyłki listowe i paczki pocztowe, o masie i wymiarach określonych dla usług powszechnych, na warunkach już czysto konkurencyjnych, a więc też bez jakichkolwiek ograniczeń, wybierając np. głównie obszary bardziej dochodowe, a unikając w sposób naturalny obszarów wysoko kosztowych, ustawowo powinien być zobowiązany;

-       po pierwsze do uzyskania stosownego „uprawnienia do wykonywania działalności pocztowej”, zwłaszcza poprzez uzyskanie wpisu do „rejestru operatorów pocztowych”,

-       a po drugie do „obowiązku wnoszenia wkładu do „funduszu kompensacyjnego”, stosując odpowiednią rozdzielność księgową, tak aby zapewnić funkcjonowanie funduszu.

Motyw ( 29 ) przypomina prze tym, iż „zasady przejrzystości, niedyskryminacji i proporcjonalności, zawarte obecnie w dyrektywie 97/67/WE powinny nadal mieć zastosowanie do wszelkich mechanizmów finansowania, a wszelkie decyzje w tym obszarze powinny być oparte na przejrzystych, obiektywnych i weryfikowalnych kryteriach”, aby ustrzec się przed pomnażaniem barier rozwoju uczciwej konkurencji z jednej strony, a z drugiej strony „trzymać też w ryzach” korzystny dla indywidualnych konsumentów i drobnego biznesu, zakres i zasięg dostępowy „obowiązku usługi powszechnej”.

---

[1] http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:052:0003:0020:PL:PDF

[2] http://www.kurierem.pl/

[3] http://www.superpaczka.pl/regulamin