Pośrednictwo przy przewozie przesyłek pocztowych

Analizując nadal „strukturę przedmiotową” oraz dysponując ukształtowanym już określeniem pojęcia „przesyłki pocztowej”, którą charakteryzuje głównie postać „rzeczy” opatrzonej adresem, przeznaczonej do doręczenia, zachodzi potrzeba ustosunkowania się do tzw. formuły „pośrednictwa”.

Założenia nie postrzegają bowiem i nie ustosunkowują się w żaden sposób do bardzo doniosłej kwestii, która zapewne nie pozostaje bez wpływu na sektor pocztowy, a dotyczy wprowadzonej, co prawda w dość  konfidencjonalnych okolicznościach, zmiany ustawy o transporcie drogowym[1], dotyczącej prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie tzw. „pośrednictwa przy przewozie rzeczy” (art. 4 pkt 3 lit. b tej samej ustawy)[2].

Zważywszy na intencje, które przyświecały tej idei, wynikającej z potrzeby prawnego wyodrębnienia tego rodzaju działalności, mającej charakter spedycyjny, która wielością oczekiwań zleceniodawców, wkraczać w tym może w działalność pocztową, zabieg ten stał się też impulsem, do przywołanej już wcześniej tzw. „zewnętrznej kreacji”, polegającej na przenoszeniu działalności, właściwej dla sektora pocztowego, do innych pokrewnych sektorów.

Rozwój takiego scenariusza w miejsce niekwestionowanego jeszcze kilka lat temu wzrostu, skutkować może niekontrolowanym przyspieszeniem pogłębiającej się dekompozycji sektora pocztowego i osłabieniem jego potencjalnych możliwości wspierania, poprzez przewidywany fundusz kompensacyjny, idei usługi powszechnej.

Potwierdzeniem tego rodzaju diagnozy, jak widać są nie tylko skutki dowolności interpretacyjnej Prawa pocztowego, ale też inne dokonane w międzyczasie, zmiany w otoczeniu prawnym sektorów pokrewnych.

Okoliczności wprowadzenia w życie, przywołanej zmiany ustawy o transporcie drogowym, wyjaśnione zostały przez Sekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury w wyniku  interpelacji poselskiej J. Wałęsy nr. 307[3] z dnia 17 grudnia 2007 r., w następującym brzmieniu;

„Należy podkreślić, że zmiana ta w zakresie pośrednictwa przy przewozie rzeczy nie wynika z przedłożenia rządowego. Ówczesny minister infrastruktury nie inicjował też powyższych zapisów do ustawy o transporcie drogowym. Stosowny wniosek wraz z projektem zapisów został zgłoszony na posiedzeniu podkomisji infrastruktury przez przedstawicieli przewoźników i w wyniku głosowania został ostatecznie przyjęty przez Sejm RP.”

Przywołane wyjaśnienie może być odczytane jako naruszenie zasad procesu legislacyjnego. Oddaje też klimat, zachodzących przeobrażeń, które nie świadczą najlepiej o wrażliwości resortu infrastruktury na problemy sektora pocztowego, co zbiegiem okoliczności, przyczyniło się w 2007 r., do znacznego zaniżenia dynamiki przyrostu liczby operatorów niepublicznych i przyrostu  wniosków o ich wykreślenie z rejestru. Ponadto nijako współbieżnie wystąpiła fluktuacja danych statystycznych właściwych dla obrotu pocztowego i ich przemieszczanie się zdaniem UKE do sektora usług przewozowych.

Interpretując wprost, z perspektywy działalności pocztowej formułę „pośrednictwa przy przewozie rzeczy” (p.p.r.), działalność ta o ile dotyczy rzeczy zaadresowanych o pocztowych standardach masy i objętości, stanowiących „przesyłki pocztowe”, w rozumieniu Dyrektywy pocztowej, przyjęta do przewozu przez jakiekolwiek przedsiębiorstwo, celem np. doręczenia adresatom, powinna być objęta dodatkowym obowiązkiem „wpisu do rejestru operatorów pocztowych”. Praktykowanie zaś tego rodzaju działalności bez właściwego dla niej uprawnienia, stanowić  powinno o naruszaniu norm Prawa pocztowego.

Niestety norma, nakazująca konieczność spełnienia w takim przypadku, tego rodzaju obowiązku nie zaistniała. Warunkami niezbędnymi prowadzenia działalności pośrednictwa p.p.r. stały się gównie; posiadanie licencji  na krajowy transport drogowy i certyfikat kompetencji zawodowych.

Założenia pomijając ten istotny stan rzeczy, nie obwarowany koniecznością uzyskania stosownego uprawnienia pocztowego, jakby promują w kolejnych wersjach projekcji Założeń zewnętrzną kreację działalności pocztowej.

Intencja tego rodzaju ujawniła się już na etapie Założeń w wersji „2009”.  Ma to miejsce;

- bądź to poprzez, nieuprawnione dyrektywą pocztową, podwiązanie do nowo definiowanej usługi „samodzielnego przemieszczania” tzw. usług spedycyjnych w rozumieniu Kodeksu Cywilnego, które mogą notabene też mieć charakter pocztowy,

- bądź to poprzez kontynuację stosowania normy Prawa pocztowego, która w formule; „co nie stanowi usługi pocztowej”, część typowej działalności pocztowej, w rozumieniu Dyrektywy, stawia poza nawiasem tej działalności.

Nadmienić należy, iż w kraju, a zwłaszcza w przestrzeni europejskiej, pojawiają się przedsiębiorcy, pośredniczący na warunkach prawa pocztowego, np. w zbieraniu przesyłek pocztowych, na etapie przyjmowania.

Podobnie też, może mieć miejsce pośrednictwo na etapie doręczania, objętego m/n zgodnie z III-ą Dyrektywą - segmentacją działalności pocztowej.

Przykładem tego rodzaju odrębnej działalności, poza formułą bezpośredniej dostawy przesyłek pocztowych lub pomocniczego doręczania środowiskowego, może być też regionalna oferta dostawy przesyłek pocztowych do rozmieszczonych w tym celu przez oferenta instalacji doręczeniowych.

W tym kontekście, mając jednak na uwadze z jednej strony predyspozycje i potencjalną zdolność świadczenia usług pocztowych przez spedytorów, zajmujących się „pośrednictwem przy przewozie rzeczy” a z drugiej strony zakreśloną III-ą Dyrektywą perspektywę segmentacji działalności pocztowej, należałoby w art. 2 ust.1 po p. 3) poszerzyć listę „usług pocztowych”, wprowadzając p. 3a) o kierunkowo proponowanym brzmieniu: 

„pośrednictwo przy zbieraniu i przemieszczaniu przesyłek pocztowych na etapie przyjmowania oraz przy ich przemieszczaniu i dostawie na etapie doręczania,

Formuła ta ma również i tą zaletę, która nadal podtrzymuje sens włączenia do definicji usługi pocztowej kategorię „przemieszczania”, gdyż proces ten warunkuje skuteczność prowadzonej również działalności przyjmowania i działalność doręczania.

Przytoczone powyżej, jak i opublikowane już rozważania stanowią o pewnej odmienności ukierunkowania norm Prawa pocztowego w stosunku do przywołanych Założeń.

Kierując się w związku z tym potrzebą konsolidacji sektora pocztowego i jego w miarę czytelnego zdefiniowania, należałoby obok niekwestionowanych  w Art. 2 ust. 1, intencji merytorycznych Założeń, zamieścić punkty w następującym porządku i brzmieniu;

           „Usługę pocztową stanowi, wykonywane w obrocie krajowym lub zagranicznym, zarobkowe:

1.          realizowane łącznie lub rozdzielnie czynności przyjmowania, sortowania, przemieszczania i doręczania przesyłek pocztowych, w tym kurierskich oraz druków nieopatrzonych adresem, zwanych dalej „drukami bezadresowymi”, z zastrzeżeniem przepisów określających, co nie stanowi usługi pocztowej;

2.          przesyłanie przesyłek pocztowych przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej, jeśli na etapie przyjmowania, przemieszczania lub doręczania przekazu informacyjnego przyjmują one fizyczną formę przesyłki listowej;

3.          prowadzenie punktów wymiany umożliwiających przyjęcie i wymianę korespondencji między podmiotami korzystającymi z obsługi tych punktów;

4.          3a) pośrednictwo przy zbieraniu i przemieszczaniu przesyłek pocztowych na etapie przyjmowania oraz przy ich przemieszczaniu i dostawie na etapie doręczania,

5.          realizowanie przekazów pocztowych.

Natomiast w odniesieniu do ust 2 tego artykułu, określającego „co nie stanowi usługi pocztowej” zachować punkty 1), 4), 5) i 6) i modyfikując wg przedstawionych już wcześnie propozycji p. 2), a zwłaszcza p. 3) w brzmieniu;

Nie stanowi usługi pocztowej:

1.          przemieszczanie i doręczanie własnych przesyłek, jeżeli jest wykonywane bez udziału osób trzecich;

2.          przemieszczanie przesyłek pocztowych, jeśli nie jest wykonywane łącznie przynajmniej z jedną spośród następujących czynności: przyjmowanie, sortowanie lub doręczanie przesyłek pocztowych;

lub;

2.          wyłączny przewóz przesyłek pocztowych, jeśli nie jest wykonywany łącznie z pocztowymi czynnościami przyjmowania, bądź sortowanie lub doręczania przesyłek pocztowych;

3.          przewóz rzeczy innych niż przesyłka pocztowa, wykonywany na podstawie odrębnych przepisów;

lub;

3.          przewóz opatrzonych adresem rzeczy innych niż przesyłka pocztowa, na podstawie odrębnych przepisów;

4.          wzajemna nieodpłatna wymiana korespondencji dokonywana wyłącznie przez wymieniające się podmioty;                       

5.          przyjmowanie, sortowanie, przemieszczanie i doręczanie przesyłek przez pocztę specjalna ministra właściwego do spraw wewnętrznych;

6.          przyjmowanie, sortowanie, przemieszczanie i doręczanie przesyłek przez pocztę Ministra Obrony Narodowej – wojskową pocztę polową.

Rekapitulując; normy te kierunkowo, powinny sprostać przejrzystości struktury przedmiotowej sektora pocztowego, stanowiąc jednocześnie punkt wyjścia do zdefiniowania „pocztowych usług powszechnych” zarówno w zakresie ujęcia asortymentowego jak i charakterystyki dostępowo - jakościowej i cenowej.

---

[1] Przepisy art. 8 pkt 4 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 180, poz. 1497).

[2] http://www.grupaimage.pl/?s=prd&i=informacja&id=7407#dzial1

[3] Interpelacja nr 307 do Ministra Infrastruktury, Posła Jarosław Wałęsy, w sprawie pośrednictwa przy przewozie rzeczy, Warszawa, dnia 17 grudnia 2007 r..