Wiodącym ustaleniem w odniesieniu do pocztowych usług powszechnych, określanych w przestrzeni europejskiej „obowiązkiem usługi powszechnej” ( które również ze względów praktycznych, na użytek niniejszych rozważań przyjmą w dalszej treści skrót; „OUP” ) jest to, iż stanowią one istotną część krajowej infrastruktury i są uważane za świadczenie usług w ogólnym interesie gospodarczym.
Jest to więc działalność gospodarcza o szczególnym znaczeniu dla obywateli; od wzajemnego ich kontaktowania się poczynając, kontaktowania się i dostaw w relacji przedsiębiorstw ( biznesu ) i konsumentów, transferu dokumentów i rozliczeń finansowych, kończąc na kontaktach sfery rządowej i obywateli.
W obliczu tak postrzeganych relacji, zasięg troski o indywidualnego konsumenta, który znajduje coraz częściej alternatywne sposoby komunikowania się, rozciąga się obecnie na inne podmioty występujące w relacjach B2C i B2B. w rozmiarze zarówno detalicznego jak i masowego obrotu.
Odwołując się do poprzedniego rozdziału ( spotu ), aby w zaistniałych okolicznościach, w sposób racjonalny ukształtować definicję “OUP”, bardzo pomocnym wydaje się wzorzec badań, jakie zostały przeprowadzone i przedstawione w przywołanym uprzednio; “SPRAWOZDANIU ….”[i]. W odniesieniu do OUP rozwinęła się bowiem debata i badania ekonomiczne na temat przyszłości tego rodzaju usług.
Szczególną motywacją do dyskusji, jest zmniejszający się wolumen korespondencji i powoli rozwijająca się konkurencja, które mogą zwiększyć koszty świadczenia usługi powszechnej. W tym samym czasie, coraz większy wpływ wywiera tzw. e-substytucja zmieniająca potrzeby konsumentów.
Wsparciem tego rodzaju rozważań, są badania pilotażowe w kwestii oczekiwań „gospodarstw domowych” jak i również „klientów biznesowych” wobec usług pocztowych. Badanie łączy w sobie trzy metody tej pracy; analiza przepływów przesyłek pocztowych, kwestie jakościowe i ilościowe.
Badanie to w swej specyfice charakteryzuje się swoistą „techniką określania preferencji”, której celem jest nie tyle bezpośredni sondaż zapotrzebowania na poszczególne rodzaje usług i warunków dostępu do nich, co ich powiązanie z szacunkami gotowości do płacenia za te różne usługi.
Celem studium „przypadku gotowości do zapłaty”, było określenie wagi zestawu takich zmiennych jak: bliskość urzędów pocztowych, liczba dni dostawy i zawarcia poczty masowej w zakresie OUP, ukierunkowane nie tylko potrzebą zmierzenia znaczenia tych zmiennych w stosunku do siebie, ale także ich wartości ( znaczenia ), wyrażonej relacją cenową, zarówno dla klientów indywidualnych jak i biznesowych.
W tym kontekście, badanie wskazało, że gospodarstwa domowe mają niższy popyt na częste dostawy, ale jednak wysoki popyt na gęstą sieć urzędów pocztowych, przy czym pogląd klientów biznesowych okazuje się być niemal zupełnym przeciwieństwem.
Dalej badania te sugerują, iż operatorzy świadczący OUP, mają bardziej komercyjne zainteresowanie w częstym dostarczaniu przesyłek pocztowych niźli w dostarczaniu gęstej sieci placówek pocztowych, przy czym notabene, klienci biznesowi wykazują bardzo niską gotowość do płacenia za tego rodzaju oczekiwania. Sytuacja ta implikuje, iż to właśnie OUP spełnić powinien potrzeby gospodarstw domowych w kwestii dostępu do urzędów pocztowych.
Na tym tle, w kontekście Założeń, przebudowy wymaga kwestia finansowania „kosztu netto” w kierunku rozgraniczenia jego źródeł; z jednej strony kosztów powstałych na gruncie utrzymania, bądź też nowej formuły rozwoju sieci placówek pocztowych, pokrywanego za pośrednictwem pomocy publicznej, a z drugiej strony na gruncie sieci doręczeń i cykliczności doręczania, sponsorowanych za pośrednictwem operatorów pocztowych przez nadawców masowych, a zwłaszcza klientów biznesowych.
Dyskusja na temat zakresu OUP jest skoncentrowana głównie na zmniejszenie OUP w trzech wymiarach:
· Czasu : mniej dostaw na tydzień lub dłuższy czas przebiegu przesyłek;
· Produktów: usunięcie niektórych produktów z OUP, np. przesyłek masowych;
· Geografii: zmniejszenie wymagań odnośnie zasięgu geograficznego, np. mniej urzędów pocztowych.
Ponieważ OUP jest głównym elementem regulacji pocztowych, ponowne ich określenie wywoływać będzie wiele skutków ubocznych na inne aspekty rynku pocztowego.
Stosownie do przywołanych badań aspekty te obejmują;
a) Ochronę konsumentów
Celem OUP jest zapewnienie, że konsumenci i przedsiębiorstwa mają dostęp do usług pocztowych dobrej jakości i w przystępnych cenach. Motywacją dla nałożenia OUP jest, to że wolny rynek nie jest w stanie dostarczać usługi pocztowe dla wszystkich i to także na bardzo rozległych obszarach.
Dlatego ważne jest, żeby dyskusja na temat zakresu OUP skupia się na potrzebach konsumentów. Zmniejszenie poziomu usług może mieć duży wpływ na konsumentów. To, dlatego jest ważne, żeby dyskusja o zakresie OUP, w zależności od dostępu do alternatywnych środków komunikacji, koncentrowała się głównie na potrzebach konsumenta.
b) Koszty OUP
Głównym motorem dyskusji na temat nowo definiowanego zakres OUP jest ich kosztów netto. Utrzymanie szerokiej definicji OUP może być kosztowne jeżeli rynek wskazuje na spadek, bądź relatywnie bardzo niski poziom wolumenu korespondencji. Koszt netto można oczywiście zmniejszyć poprzez ograniczenie zakresu OUP, jeśli to zmniejszenie skutkuje zmianami w usługach operatora wyznaczonego. Zmiany te poszerzają jednakże pole koncentracji o potrzeby klientów biznesowych i instytucjonalnych, zwłaszcza w odniesieniu do częstotliwości ( terminowości ) doręczania.
c) Finansowanie OUP
Jeżeli koszt netto OUP, uznany jako nieuzasadnione obciążenie operatora wyznaczonego jest mały, operator ten powinien uporać się z tym zjawiskiem własnymi siłami. Z drugiej strony, jeśli poziom kosztu netto jest wysoki i stanowi nieuzasadnione obciążenie dla operatora wyznaczonego, OUP może otrzymać finansowanie z innych źródeł alternatywnych, bądź to z budżetu państwa, bądź z funduszu kompensacyjnego sponsorowanego za pośrednictwem operatorów pocztowych.
Mechanizm kompensacyjny utworzy przy tym naturalną zachętę dla udziałowców tego rodzaju rekompensat do przedyskutowania zakresu OUP.
d) Wpływ na zakres konkurencji
Zakres OUP może mieć bezpośredni wpływ na zakres konkurencji. Zmniejszenie tego zakresu będzie oznaczać, że niektórzy klienci otrzymują niższą jakością usług. Klienci mogą zwrócić się wówczas do innych operatorów, a tym samym potencjalnie stworzyć rynek dla operatorów alternatywnych.
Ograniczenie np. wymogów czasowych w OUP ( częstotliwość lub czas tranzytu ) może np. zwiększyć popyt w segmencie usług ekspresowych i kurierskich. Efekt tych działań będzie uzależniony od tego, czy produkty są bliskimi substytutami, a dokładniej, czy konsumenci będą chcieli kupić droższe usługi (ekspresowe), jeśli np. list priorytetowy nie będzie doręczony wystarczająco szybko.
Nie mówiąc już o praktykowaniu w niektórych krajach sześciokrotnego doręczania, obejmującego soboty, jako popularnego dnia dostawy, zmniejszenie liczby dni doręczania np. z pięciu do trzech, oznaczać może znaczną utratę konkurencyjności operatora wyznaczonego i to również w odniesieniu do usług, niewchodzących w zakres OUP.
e) Zakres regulacji
Jedną z głównych ról krajowych organów regulacyjnych jest zapewnienie usługi powszechnej. Oznacza to, że zakres regulacyjny często ogranicza się do produktów OUP. Tak więc, jeśli OUP określony jest zawężająco np. tylko pojedyncze elementy, zmniejsza to zakres regulacji krajowych organów regulacyjnych. Dlatego usunięcie niektórych produktów z OUP może sugerować, że produkty te nie mogą być regulowane przez krajowy organ regulacyjny. Jednakże efekt ten zależy od prawem określonej struktury regulacyjnej. Zakres regulacji nie musi w związku z tym być ograniczony do produktów OUP, ale uwzględniać regulacje dokonywane na podstawie oceny znaczącej pozycji rynkowej, jak np., regulacje w energetyce lub w sektorze telekomunikacyjnym.
f) Zwolnienie z VAT
Zwolnienia od podatku VAT w sektorze usług pocztowych mogą powodować zakłócenia w zarówno w kwestii wejścia na rynek pocztowy jak i jego wydajności. Skala tych zakłóceń zależy od zakresu zwolnienia z VAT. Wiele krajów włącza zwolnienia od podatku VAT bezpośrednio do definicji OUP, tak aby produkty OUP były zwolnione od tego podatku. W tych krajach, usunięcie produktów z OUP oznacza również usunięcie zwolnienia z podatku VAT na te produkty.
Poszczególne kraje stosują różne praktyki, jeśli chodzi o zwolnienia z podatku VAT, w wielu więc krajach nie ma bezpośredniego związku między definicją OUP i zwolnieniem VAT.
g) Emisje CO2
Definicja OUP może mieć wpływ na emisję CO2. W dużych krajach, takich jak Francja, Norwega i Szwecja, wymóg doręczenia następnego dnia, oznacza, że usługodawca OUP transport przesyłek listowych dokonuje samolotami, gdyż dystanse przewozu są zbyt odległe dla transportu kolejowego lub drogowego. Oznacza to, że dostawa do klienta następnego dnia powoduje wzrost emisji CO2.
Zmniejszenie zaś liczby dni dostawy w podobny sposób zmniejsza koszty transportu, a tym samym zmniejszenia emisję CO2.
Zmniejszenie liczby placówek pocztowych może z jednej strony powodować zmniejszenie kosztów transportu dla usługodawcy OUP, ale z drugiej strony, powodować wzrost transportu samochodowego dla konsumentów.
A. Pogląd klientów biznesowych na OUP
Badanie skupia się na trzech głównych elementów OUP:
- Wymiar czasu: Zmiany w częstotliwości doręczania (trzy, pięć lub sześć dni);
- Wymiar geograficzny: Zmiany w liczbie urzędów pocztowych;
- Wymiar rezultatu: Wpływ wykluczania poczty masowej z OUP w krajach, gdzie jest ona częścią OUP.
Komentowane badania stanowią swoją wartość ponieważ nie zostały ograniczone tylko do jednego kraju. Aby uzyskać jak największą ilość odpowiedzi, zaproszenie do udziału w tym przeglądzie zaowocowało pozyskaniem stanowisk 142-ch przedsiębiorstw ( respondentów ) w ponad 30-tu krajach europejskich, w tym 25 krajów członkowskich UE.
Jak zaakcentowali to autorzy badań, rezultaty tych badań mimo wszystko należy traktować jedynie jako wskazówki ze skromnie zakrojonych badań pilotażowych.
W kwestii stanowiska wobec usług OUP; klienci biznesowi, czas przebiegu i częste doręczanie przesyłek, w tym 5 dni w tygodniu, we wszystkich częściach kraju oraz co bardzo ważne, jednolite geograficznie ceny, zaliczają do najważniejszych aspektów OUP. Z drugiej strony dostawa czasopism i gazet oraz dostęp do urzędów pocztowych nie są przez nich uznawane jako „bardzo znaczące”.
W kwestii stanowiska wobec redukcji usług OUP; sytuacja jest podobna – częste doręczanie i jednolity geograficznie cennik są dla nich ważne. Jednakże statystycznie klienci biznesowi skłanialiby się do redukcji urzędów pocztowych i ilości skrzynek nadawczych oraz 3 - dniowej częstotliwości wysyłki i odbioru poczty, jak również zróżnicowanej geograficznie ceny. Połowa konsultowanych przedsiębiorców, nie miałaby też nic przeciwko temu, aby poczta masowa została usunięta z OUP. Dokładnie druga połowa konsultowanych w tej sprawie, jest przeciwnego zdania.
W odpowiedzi na pytanie; czym zastąpiliby klienci biznesowi, zmniejszoną przez operatora wyznaczonego częstotliwość doręczeń, z pięciu do trzech razy w tygodniu, większość wskazywała na, albo zwrócenie się do innego operatora ( ponad 60% ), albo zastąpienie dla niektórych przesyłek środka komunikacji ( 24% ). Ponadto, niektórzy klienci biznesowi, po prostu wysyłaliby swoje przesyłki wcześniej. Niezmienność reakcji na tego rodzaju zmianę, wykazywało 22% ankietowanych.
Rezultaty tych badań wskazują na daleko idącą substytucyjność, polegającą na bądź to zwróceniu się do innego operatora, bądź zastosowaniu innych środków komunikacji dla niektórych przesyłek, w przypadku obniżenia przez operatora wyznaczonego częstotliwości doręczeń z 5-ciu do 3-ch tygodniowo.
Poziom oczekiwań, a przez to silna pozycja biznesowego nabywcy usług, uważającego za komercyjnie nie atrakcyjne, tego rodzaju zmniejszanie częstotliwości dostaw, spowodować może, znaczną utratę tego rodzaju klientów.
W kontekście reakcji badanych klientów biznesowych, na zredukowanie przez „operatora wyznaczonego” ilości doręczeń do 3-ch dni w tygodniu, implikacją wypływającą z tego jest to, że OUP wymagający dotychczas pięć doręczeń tygodniowo, w formule ograniczenia zakresu OUP, nie daje konsumentom częstszego doręczania niż oni uzyskaliby na wolnym rynku bez OUP.
W kwestii gotowości do płacenia, zbadane szacunki wykazują, że 29 % klientów biznesowych ma wysoką gotowość do płacenia za częste doręczanie, a zwłaszcza 5-cio krotne dostawy w tygodniu. Z drugiej strony, nie stwierdzono gotowości do płacenia za gęstą sieć placówek pocztowych lub w tym za pocztę masową jako składnik OUP.
B. Punkt widzenia klientów indywidualnych na OUP
Aby przeanalizować poglądy na OUP, wobec klientów indywidualnych, określonych też jako gospodarstwa domowe, prowadzono równolegle dwa badania w podziale na klientów z dostępem do Internetu i bez dostępu do Internetu.
Operując “krytycznym czasem przepływów przesyłek”, tzn. przesyłek, które powinny nadejść w szczególnym dniu i nie zostały wysłane dzień wcześniej, postawiono pytania jakie przesyłki objęte tą kategorią występują najczęściej.
W odpowiedzi na tak postawione pytanie okazało się, że w ciągu tygodnia, od 60 do 80 % wszystkich gospodarstw domowych otrzymało przesyłki; direct mail, przesyłki dotyczące spraw przedsiębiorstw i transakcji finansowych oraz korespondencji prywatnej. Badania wskazują, ponadto, że z wyjątkiem dostaw towarów i przesyłek zagranicznych, klienci bez dostępu do Internetu odbierali przesyłki nieco częściej niż internauci.W kwestii podejścia do OUP, odpowiedzi wskazują, że klienci indywidualni uznają wszystkie elementy tego rodzaju usług za ważne, w tym dostęp do pobliskiej placówki pocztowej i terminowość realizacji usług.
Co ciekawe, badanie wykazało w rzeczywistości niewielkie różnice w poglądach klientów z dostępem do Internetu i bez dostępu do Internetu, przy czym waga znaczenia OUP, bardziej akcentowana była przez Internautów.
Prosząc też obie grupy klientów indywidualnych o pogląd w sprawie redukcji zakresu OUP, polegającej na zaaprobowaniu 3 dniowej dostawy przesyłek w tygodniu i zamknięcia najbliższej poczty, niemal 60% internatów i 40% klientów bez dostępu do Internetu nie zgodziło się na sondowaną redukcję doręczania. Odnośnie zamknięcia najbliższej poczty, sprzeciw akcentowano odpowiednio, na poziomie ponad 80 i 90 procent ankietowanych.
Tylko 9 % internautów i 6% bez dostępu do Internetu wykazało przy tym obojętność wobec likwidacji najbliższej placówki pocztowej oraz odpowiednio 22% i 26 % podzieliło swą obojętność wobec redukcji częstotliwości doręczania do 3-ch dni w tygodniu.
C. Wyłączenie poczty masowej z OUP
W sygnalizowanej już kwestii wyłączenia poczty masowej z OUP, pytania skierowane zostały do dwóch kategorii respondentów, którzy korzystają z usług pocztowych w otoczeniu bądź to wyłączonej już poczty masowej z OUP, bądź w otoczeniu OUP zawierającym pocztę masową.
W formule tego pytania sondowano klientów biznesowych, jakich zmian będą się spodziewać w wyniku usunięcia poczty masowej z OUP.
Odpowiedzi wskazały, na dużą trudność w zajęciu przez respondentów wobec tej kwestii czytelnego ich stanowiska, które obarczone zostało zróżnicowanym sposobem jego postrzegania. Relacjonowane w badaniu wyniki wskazują, iż często respondenci sprawiali wrażenie braku znajomości, - jakie usługi objęte są OUP w ich kraju.
Badający uznali, że w krajach, gdzie poczta masowa nie jest włączona do OUP, bardzo duża część respondentów poprzez odpowiedź; że usunięcie poczty masowej z OUP ( co już się u nich dokonało ) spowoduje obniżenie jakości usług i wzrost cen, stwarza wrażenie braku zrozumienia pytania i możliwości respondentów przewidzenia skutków zmian OUP.
D. Propozycja „mapy drogowej”
Bazując na doświadczeniach opisanego pokrótce studium OUP ( Obowiązku Usługi Powszechnej ), zawartego w Rozdziale 5, przywołanego na wstępie „SPRAWOZDANIA…”, w obliczu potrzeby doprecyzowania Założeń w tej kwestii, rozważyć można by celowość określenia tzw. „mapy drogowej” dla kompleksowego przeanalizowania potrzeb OUP, które mogą pomóc decydentom w podejmowaniu najbardziej trafnych rozwiązań.
Mając na uwadze zebrane w 2009 r. przez UKE, bardzo istotne w naszej specyfice dla konsumentów indywidualnych opinie, na temat korzystania z pocztowych usług powszechnych, można by na tej „drodze” je szerzej wykorzystać i wznowić bardziej pogłębioną ich wersję, uwzględniającą przywołane powyżej aspekty OUP, a zwłaszcza pozycję nadawców „poczty masowej”, z uwzględnieniem ich podmiotowo – przedmiotowej struktury wewnętrznej. 
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz